سرما درمانی یا کرایوتراپی، یک درمان حداقل تهاجمی است که از سرمای شدید به منظور منجمد کردن و تخریب بافت معیوب از جمله سلول های سرطانی استفاده می کند. در طی کرایوتراپی، نیتروژن مایع یا گاز آرگون با فشار بالا به یک اپلیکاتور سوزن مانند (Cryoprobe) وارد می شوند و باعث ایجاد سرمای شدید می شود که در تماس با بافت های معیوب قرار می گیرد. پزشکان از تکنیک های راهنمایی تصویری مانند سونوگرافی، توموگرافی کامپیوتری (CT) و یا رزونانس مغناطیسی (MR)، برای کمک به هدایت کرایوپروب به منظور درمان نواحی واقع شده در بدن استفاده می کنند.

کاربردهای کرایوتراپی

• دردهای عضلانی و آسیب های عضلانی، انواع اسپاسم های عضلانی
• درمان زگیل های پوستی و زگیل تناسلی
• درمان سرطان از جمله سرطان کبد، سرطان پروستات، سرطان گردنه رحم، سرطان شبکیه
• چشم.
• درمان تومورهای کلیه، ستون فقرات، ریه و سینه ها و...
• درمان میگرن و سردردهای شدید
• کنترل و درمان یبوست و بواسیر
• از بین بردن چربی های اضافی بدن
• درمان بیماری ویتیلیگو یا برص
• درمان انواع ضایعات پوستی
• درمان اگزما
• درمان تب و تشنج
• التهابات و تورم های پوستی
• درمان امراض پوستی از جمله: کک و مک ، برآمدگی ها و خال های گوشتی و...

مزایای کرایوتراپی

1. یکی از فواید کرایوتراپی کم تهاجمی بودن آن می باشد.
2. قابل تکرار بودن این روش در افرادی که به دلیل مسائل و مشکلاتی نمی توانند از روش های پزشکی استفاده کنند، از جلسات مکرر کرایوتراپی می توانند بهره مند شوند.
3. این روش دوره ریکاوری کوتاهی دارد و بهبودی بسیار سریع تر می باشد.
4. برای کاهش درد در کرایوتراپی فقط از بیحسی موضعی استفاده می شود.

روش های انجام کرایوتراپی

به طور کلی از سه روش برای سرمادرمانی استفاده می شود که از قرار زیر هستند:

• استفاده از نیتروژن مایع برای فریز کردن ضایعات: رایج ترین روش انجام کرایوتراپی، استفاده از نیتروژن مایع است. این ماده می تواند دمای بافت را تا حدود ۱۹۶- درجه سانتی گراد کاهش داده و به عمق ضایعات نفوذ کند؛ به همین دلیل سرعت از بین رفتن زائده های پوستی در این روش در مقایسه با دیگر متدهای کرایوتراپی بسیار بیشتر است. از این روش بیشتر برای درمان سرطان های پوستی و زگیل های ویروسی استفاده می شود.
• استفاده از ماده DMEP: یک ماده مخصوص سرمادرمانی است که می تواند دمای بافت را تا 57- درجه سانتی گراد کاهش دهد. این ماده با توجه به نوع ضایعه، حدود 10 تا 40 ثانیه بر روی آن اعمال می شود تا بتواند آن را از بین ببرد. استفاده از ماده DMEP برای کرایوتراپی ممکن است قدری درد ایجاد کند یا باعث ایجاد تورم، التهاب و قرمزی شود.
• استفاده از کربن دی اکسید: با استفاده از دی اکسید کربن منجمد شده می توان دمای بافت را تا ۷۸- درجه سانتی گراد کاهش داد. گاز کربن دی اکسید این قابلیت را دارد که به طور مستقیم بر روی ضایعه های پوست قرار گرفته و تأثیر خود را بر جای بگذارد.

نحوه اثر کرایوتراپی یا سرما درمانی

در این پروسه ی درمانی از نیتروژن مایع و به میزان کمتر اکسیژن و هیدروژن مایع (با دمای زیر صفر) استفاده میشود. مکانیسم کرایوتراپی را در ۳ فاز می توان تشریح کرد:

فاز اول، فاز انتقال حرارت:

رایج ترین ماده مورد استفاده در کرایو، نیتروژن مایع است که نقطه جوشی معادل ۱۹۶- درجه سانتی گراد دارد و با استفاده از آن بر روی ضایعه یک فاز انتقال حرارت سریع از پوست به مایع فریز کننده اتفاق افتاده و مقدمات تخریب سلولی در محل ضایعه فراهم می شود.

فاز دوم، فاز تخریب سلولی:

فریز ضایعه به سبب شرایط هیپراسمتیک داخل سلولی، تخریب ناگهانی و سریع سلولی را به دنبال دارد. مطالعات نشان داده است که پس از یک تخریب سریع، توانایی تولید کلاژن فیبروبلاست ها به حداقل می رسد و این، موجبات درمان ضایعاتی نظیر کلوئیدها را به بهترین وجه فراهم می کند.

فاز سوم، فاز التهابی:

این التهاب با ادم و قرمزی همراه است و پاسخ طبیعی به فرایند مرگ سلولی می باشد. عدم کنترل مناسب این فاز می تواند منجر به تشکیل تاول و درنهایت اسکار شود.

مراقبت های قبل از درمان با کرایوتراپی

قبل از درمان توجه کنید که محل درمان تمیز و عاری از هرگونه لوازم آرایشی و کرم های مختلف باشد. همچنین عدم استفاده از داروهای ضد انعقاد خون جهت بهبود عملکرد مناسب خواهد بود.

مراقبت های بعد از درمان با کرایوتراپی

• ناحیه تحت درمان را می توان یک تا دو بار در روز به آرامی شتسشو داد.
• ناحیه تحت درمان باید تمیز نگه داشته شود.
• در صورتی که ناحیه درمان در تماس با لباس قرار گیرد بهتر است پانسمان شود.
• در صورت خشک شدن تاول می توان از وازلین استفاده کرد.
• از دستکاری کردن محل کرایوتراپی شده خودداری کنید.

کاندید نامناسب انجام کرایوتراپی

• بانوانی که در دوران بارداری یا شیردهی به سر می برند.
• کودکان یا افراد مسن که انجام کرایوتراپی در آنها می تواند منجر به ایجاد تاول شود.
• افراد مبتلا به دیابت
• افرادی که پوست تیره ای دارند.
• افراد مستعد ایجاد اسکار
• افرادی که دچار تومورهای سرطانی یا کیست های بدخیم شده اند.
• افراد مبتلا به سرطان پوست در مراحل پیشرفته
• افراد مبتلا به بیماری های قلبی و تنفسی
• افراد مبتلا به فشار خون بالا یا اختلال در گردش خون
• افراد مبتلا به بیماری های کلیوی و تومورهای آنمی
• افرادی که در بدن خود شیء فلزی یا پلاتین دارند.
• افرادی که عفونت فعالی در ناحیه تحت درمان دارند.

تعداد جلسات کرایوتراپی

جلسات کرایو تراپی گاهی با یک درمان سرپایی و یک جلسه ای به انتها می رسد و گاهی نیز متناسب با نیاز بیمار به چندین جلسه طی چند ماه نیز به طول می انجامد. توجه داشته باشید که تعداد جلسات درمانی کاملاً به نوع ضایعات موجود در پوست افراد بستگی دارد .

هزینه کرایوتراپی

هزینه این درمان نیز مانند سایر درمان ها بر اساس چندین عامل محاسبه می شود. این عوامل عبارتند از:

1. محل درمان

خصوصی و عمومی بودن مرکز درمانی در کاهش و افزایش هزینه تأثیر بسزایی دارد.

2. مهارت و تخصص پزشک

دستمزد هر پزشک با توجه به مهارت تجربه او متفاوت خواهد بود.

3. میزان و شدت آسیب

میزان و شدت آسیب در روش درمانی و مدت درمان تأثیر بسزایی دارد. چنانچه آسیب جزئی و کم باشد، هزینه کمتری پرداخته می شود.

4. روش درمانی

روش درمانی با توجه به صلاح دید پزشک و بر اساس نتیجه معاینات و آسیب و مشکل بیمار صورت می گیرد. اگر عارضه و مشکل بیمار شدید باشد، نیاز به کرایوتراپی از روش جراحی بوده و در این صورت هزینه بالاتر می رود؛ زیرا دستگاه ها، داروها و تجهیزات بیشتری مورد استفاده قرار می گیرد و همچنین امکان بستری فرد نیز وجود خواهد داشت.

عوارض بعد از کرایوتراپی

اگرچه این روش درمانی عوارض کمی را به همراه دارد؛ اما کسی که از آن استفاده می کند ممکن است در هنگام انجماد، احساس درد خفیف کند و همچنین در منطقه ای که در معرض سرما قرار گرفته است، تاول ظاهر شود که بعداً از بین برود.

شبکه پزشک آنلاین در برگیرنده اطلاعات وسیع در حوزه پزشکی می باشد. در این مجموعه می توانید مطالب مفید و مستندی را پیرامون جراحی زیبایی ، رادیولوژی و سونوگرافی ، کنترل درد و ... بیابید و همچنین امکان دسترسی به پرسش و پاسخ پزشکی در این حوزه ها را داشته باشید.

---