هیستروسالپنگوگرافی (HSG) چیست؟

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

هیستروسالپنگوگرافی (HSG) چیست ؟

جهت بررسی علت ناباروری، باید از سلامت اندام تولید مثل اطمینان حاصل شود. «هیستروسالپنگوگرافی» (HSG) یکی از مراحل اصلی بررسیی اولیه‎ ناباروری است. «HSG» تصویربرداری از رحم و لوله ای رحمی با استفاده از تزریق مواد کنتراست میباشد و روشی قابل اعتماد، کم خطر، در دسترس، و ارزان قیمت بوده و به راحتی برای بیمار قابل تحمل است. این روش آناتومی لوله ها و رحم را نشان می دهد و علاوه بر کاربرد تشخیصی، اثرات درمانی نیز دارد. گزارش شده که در 30% موارد تا 6 ماه بعد از انجام HSG بارداری خودبخود اتفاق می‎افتد که احتمالاً به دلیل باز شدن لوله های رحمی است.

در این روش از ماده ‎ی کنتراست محلول در آب استفاده شده و تزریق ماده‎ ی کنتراست از طریق کانال سرویکال، اطلاعات دقیقی را در ارتباط با حفره‎ ی رحم، وضعیت لوله های رحمی و ناهنجاری های مادرزادی در اختیار پزشک قرار می دهد. این روش به پزشک در تشخیص درمان کمک می کند.زمان ایده آل برای انجام HSG، بعد از پایان سیکل قاعدگی و قبل از تخمک گذاری است. دیلاتاسیون ساختمان های وریدی اطراف رحم در دوران قاعدگی، احمتال اینتراوازیشن ماده‎ ی حاجب را بیشتر میکند، بنابراین زمان مناسب برای انجام این تست 5 2 روز پس از اتمام خونریزی ماهیانه می‎باشد.

اندیکاسیون های انجام هیستروسالپنگوگرافی :

- ارزیابی و روتین ناباروری (اولیه و ثانویه).
- ناهنجاری های مادرزادی رحم.
- سقط مکرر.
- چسبندگی های داخل رحمی و لوله ها.
- جراحی لوله ‎ها (قبل و بعد از عمل)
- سرویکس نارسا.
- خونریزی های غیرطبیعی.
- آمنوره‎‏ی ثانویه.

کنتراندیکاسیون های انجام هیستروسالپنگوگرافی :

- بیماری حاد التهابی لگن (عفونت های حاد لگنی) که درمان نشده باشد.
- جراحی رحمی یا لوله های رحمی که اخیرا برای بیمار صورت گرفته باشد.
- خونریزی شدید رحمی.
- شک به حاملگی.
- حساسیت به ماده ‎ی حاجب.

در بیمارانی که انتی بادی سرمی کلامیدیا، مثبت بوده و یا سابقه ‎ی قبلی بیماری التهابی لگن دارند، استراتژی احتمالی پروفیلاکتیک مصرف 100 mg داکسی سایکلین، دوبار در روز، از دو روز قبل از عکسبرداری به مدت 5 روز است. برای جلوگیری از کرامپ های احتمالی مربوط به انجام هیستروسالپنگوگرافی، از بیمار خواسته‎ میشود تا یک ساعت قبل از انجام آن، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی استفاده نماید.

تکنیک و مراحل انجام هستروسالپنگوگرافی :

وسایل و متدهای متفاوتی برای انجام HSG وجود دارد که شایع ترین آنها Jarcho Type cannula وBallon catheter است.آمادگی بیمار ساده بوده و نیاز به بیهوشی ندارد و معمولاً به خوبی توسط بیمار تحمل میشود. البته بهتر است که محیط کاملاً آرام بوده و روش کار به طور کامل برای بیمار شرح داده شود تا از اضطراب بیمار کاسته شود.هیستروسالپنگوگرافی معمولاً توسط رادیولوژیست انجام میشود و به طور متوسط 30 10 دقیقه طول می‎کشد. برای انجام این تست فرد به صورت لیتومی بر روی تخت قرار گرفته، سپس اسپکولوم داخل واژن قرار می‎گیرد.

بعد از شستشوی سرویکس و واژن با بتادین کانولا یا کاتتر داخل سرویکس جاگذاری میشود. حدود 5 3 میلی لیتر از مادهی کنتراست با فشار کم به درون رحم و لوله ‎های رحمی تزریق میشود بعد از تزریق، رادیوگرافی رحم انجام میشود.به طور روتین، تحت مانیتورینگ فلوروسکوپی حدود 4 تصویر (هر بار با تزریق 3 2 سیسی ماده‎ی حاجب) گرفته می‎شود.
- اولین تصویر در اوایل پرشدگی رحم و جهت بررسی نقص پرشدگی گرفته می‎شود.
- تصویر دوم در زمان اتساع بیشتر رحم گرفته می‎شود بهترین زمان ارزیابی شکل رحم در حالت پرشدگی کامل رحم است.
- تصویر سوم جهت ارزیابی لوله‎ ها میباشد. زمانی که لوله ها پر شده اند و اسپیلاز داخل پریتوئن قابل تشخیص است بهترین زمان جهت بررسی انسداد یا عدم انسداد لوله‎ ها است.
- 30 دقیقه پس از خارج کردن اسپکولوم از سرویکس، تصویر چهارم گرفته میشود که جهت بررسی چسبندگی داخل پریتوئن است.

عوارض احتمالی هیستروسالپنگوگرافی :

- درد.
- خونریزی.
- اینتراوازیشن ماده‎ی حاجب به عروق و سیستم لنفاوی.
- واکشن وازوواگال.
- عفونت حاد لگن.
- واکشن آلرژیک.
- عوارض مربوط به دریافت اشعه x.
- سوراخ شدن رحم.