آزوسپرمی چیست؟

دکتر عنایت الله ایزدی [ متخصص کلیه و مجاری ادراری ]آدرس وب سایت : www.izadidr.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خ شمس آبادی ، روبروی بیمارستان سینا ، اول کوچه 32 تلفن مطب : 32363136 - 031

اولین بار در قرن 17 میلادی ( سال 1677 ) دانشمندی اهل هلند اسپرم را زیر میروسکوپ مشاهده کرد . بدنبال آن منی افراد مختلف را آزمایش کرد ومتوجه شد که تعداد قابل توجهی از مردان نابارور ، یا اسپرم ندارند و یا تعداد و تحرک اسپرمشان کم است .

حجم منی نرمال

حجم منی در هر بار نزدیکی یک قاشق چایخوری تا یک قاشق مربا خوریست ( 2-5 میلی لیتر ) و تعداد اسپرم دفع شده در هر بار مقاربت 100 الی 300 میلیون می باشد .
داشتن یک بیضه ی سالم برای بچه دار شدن کافیست .

سرعت حرکت اسپرم

سرعت حرکت اسپرم نرمال 5 میلی متر در ثانیه است . به این ترتیب باید بدانید که اسپرمی که در مدخل ورودی واژن ( مثلا در نزدیکی ناقص یا لاپائی ) ریخته می شود در عرض کمتر از یک دقیقه می تواند خود را بداخل رحم برساند .

آلرژی به منی

کمتر از یک درصد خانمها نسبت به منی آلرژی دارند ، و بدنبال نزدیکی خارش و تورم در واژن خود پیدا می کنند .

مدت زنده ماندن اسپرم در رحم

عمر اسپرم در رحم خانمها معمولا حدود دو شبانه روز است ، ولی بعضی خانمها که کیفیت ترشحات رحمشان عالی باشد تا 4- 5 روز هم اسپرم را زنده نگه می دارند . و برعکس در عده ای از خانمها که وضعیت ترشحات آنها مطلوب نیست ، اسپرم تا 24 ساعت هم نمی تواند در رحمشان زنده بماند .

آزوسپرمی به معنای این است که در آزمایش منی اسپرمی مشاهده نشود . اسپرم سلول اصلی جنسی مرد است که باعث بارور کردن تخمک زن و تولید جنین می شود . 1% کل مردان آزوسپرم هستند .آمار آزوسپرمی در زوجهایی که مشخص شده ناباروری آنها مربوط به مرد است 15- 10% است .
علت آزوسپرمی یکی از این دو چیز است . 1- بیضه ها اسپرم تولید نمی کنند( آزوسپرمی غیرانسدادی ) 2- بیضه ها اسپرم تولید می کنند ولی راه عبور اسپرم از بیضه به مجرای ادرار مسدود می باشد ( آزوسپرمی انسدادی ) .

در حالت اول که رایج تر است اگر هورمون FSH ( اف، اس، اچ ) بالا باشد به معنای این است که بدن تلاش کرده و بیضه را تحریک به اسپرم سازی کرده ولی بیضه پاسخ نمی دهد .
اگر در حالت اول هورمون اف، اس، اچ نرمال بود ، داروی تحریک اسپرم سازی به مرد داده می شود به امید اینکه شاید بیضه جواب دهد و اسپرم تولید کند .
اغلب اوقات در چنین حالاتی بیضه پاسخ لازم را نمی دهد ، که باز در این حالت نیز از اسپرم اهدایی باید استفاده کرد .
حدود10% موارد بیضه پاسخ نسبی میدهد و تعداد کمی اسپرم تولید می کند که در حدی نیست که زن حامله شود ولی می توان با استفاده از روش آی وی اف ( IVF ) از این اسپرم برای باردار کردن همسر استفاده کرد .
واژۀ الیگوسپرمی بمعنای کم بودن تعداد اسپرم است . این واژه در مواردی بکار می رود که تعداد اسپرمها کمتر از 20 میلیون در هر میلی لیتر است ولی صفر نیست . اگر هیچ اسپرمی وجود نداشت آزوسپرمی اطلاق می گردد .

خصوصیات ظاهری منی نرمال

زمانیکه منی دفع می شود تا حدود نیم دقیقه آبگونه ( سیال ) است ، سپس منعقد می شود و تا 15-30 دقیقه به این حالت باقی می ماند و مجددا آبگونه یا سیال می شود . هر مردی اگر خواست می تواند منی خود را یکبار در استکان بریزد و این پدیدۀ نرمال را مشاهده کند . در ااکثر افراد آزوسپرم ، منی منعقد نمی شود ، وحجمی کمتر از نرمال دارد . حجم منی در افراد نرمال 2-5 میلی لیتر ( یک قاشق چایخوری تا یک قاشق مرباخوری ) است .

علل آزوسپرمی

آزوسپرمی علل متعددی از اینقرار دارد . شیمی درمانی و یا رادیوتراپی تقریبا در تمام موارد شخص را آزوسپرم میکند .
مصرف مواد مخدر اگر طولانی مدت شود اسپرم را یا کاملا از بین می برد و یا در حدی ضعیف می کند که بدون درمان بچه دار نمی شود .
مصرف یک سری از مکملهای ورزشی موجب تضعیف اسپرم سازی و در بعضی موارد با عث آزوسپرمی می شود .
مشکلات ژنتیکی مثل داشتن یک کروموزوم اضافی ( 47XXY ) یا تغییرات جزئی تر در بعضی کروموزومها می تواند باعث الیگوسپرمی یا آزوسپرمی شود .
عدم رشد بیضه بدلائل مشخص یا نامشخص در دوران جنینی از دگر علل آزوسپرمی است .
وازکتومی برای بچه دار نشدن هم یکی از علل رایج آزوسپرمی می باشد .

آزوسپرمی انسدادی

در حالت دوم که با بیوپسی بیضه مشخص شده بیضه اسپرم تولید می کند و راه عبور اسپرم بسته است ، اسپرم را با عمل جراحی کوچک از بیضه استخراج وبه آزمایشگاه ناباروری می فرستند تا با تخمکی که از تخمدان همسرش کشیده اند لقاح یابد و به رحم انتقال دهند .
یکی از علل رایج آزوسپرمی انسدادی ، وازکتومی می باشد . وازکتومی به معنای بستن لوله های مرد جهت جلوگیری از حاملگی می باشد .
در این حالت گاهی مرد ازدواج دومی کرده و خواهان بچه دار شدن می باشد . در چنین حالتی به دو شکل می توان درمان کرد، یکی اینکه اسپرم را از بیضه بیرون کشیده و با روش آی- وی- اف همسرش را باردار کرد .
دوم اینکه با عمل جراحی لوله های مرد را باز کنیم . اگر از زمان وازکتومی کمتر از 5 سال گذشته باشد نتیجۀ جراحی عالیست . ولی چنانچه بیش از 10 سال از تاریخ وازکتومی گذشته باشد بندرت پیش می آید که با باز کردن لوله ها مرد بچه دار شود . اگر بیش از 5 سال و کمتر از 10 سال گذشته باشد نتیجۀ جراحی حدود 50% با موفقیت همراه می شود .

عدم دفع منی

یک نوع اختلال عصبی در دستگاه ادراری تناسلی بعضی مردها ندرتا دیده می شود که با آزوسپرمی نباید اشتباه شود .
در این اختلال ، مرد هنگام نزدیکی واوج لذت جنسی ، لذت می برد و انقباضات متوالی عضلا ت لگن و رانها هم پیدا می کند ولی منی از او دفع نمی شود . منی بجای اینکه دفع شود ، بداخل مثانه می ریزد ، و اگر دقت شود متوجه می شود که در ادرار بعد از نزدیکی منی مشاهده می شود .
درمان این اختلال بدست آوردن اسپرم از ادرارِ بعد از نزدیکی و استفادۀ از آن جهت باردار کردنِ همسر با روشی خاص است .

تمام افراد ، چه ثروتمند چه فقیر ، به این نتیجه وآگاهی رسیده اند که صدای خندۀ بچه در منزل یک دنیا ارزش دارد .