مجرای ادرار لوله ای است که ادرار توسط آن از مثانه و بدن خارج می شود. تنگی مجرای ادرار، باریک شدن مجرای ادرار است. یک زخم در مجرای ادرار در اثر التهاب، آسیب یا عفونت ممکن است باعث ایجاد تنگی مجرای ادرار شده و جریان ادرار را مسدودکند. این وضعیت اغلب باعث مشکل در دفع ادرار و درد در مجرای ادرار می شود. این بیماری بیشتر در مردان مشاهده می شود، اما ممکن است در زنان نیز وجود داشته باشد. مجرای ادرار در مردان، به طور متوسط ۱۰ اینچ از انتهای مثانه تا نوک آلت تناسلی مرد است. ۱-۲ اینچ اول مجرای ادراری خلفی و بقیه مجرای ادرار مجرای ادرار قدامی نامیده می شود. تنگی و یا انسداد می توانند در مجرای خلفی و مجاری قدامی ایجاد شوند.

روشهای تشخیص تنگی مجرای ادرار در هر دو قسمت کاملاً یکنواخت است اما درمان می تواند براساس محل قرارگیری تنگی متفاوت باشد.توسعه و پیشرفت روش های ایمن و کم تهاجمی مؤثرتر و ابداع درمان هایی با نتایج بلند مدت تر برای تنگی مجرای ادرار، همچنان یکی از زمینه های تحقیقاتی مهم در پزشکی است. امروزه این مشکل را می توان به نحوی سریع و مؤثر با استفاده از لیزرهای Diode و کربن دی اکسید، درمان کرد. از این تکنولوژی لیزر هم می توان برای انسداد های کوتاه و هم انسداد های شدید، مورد استفاده قرار داد. استفاده از این لیزرها، احتمال خطر آسیب گرمایی بافت های خارجی، بروز عوارض جراحی و عود کردن مجدد بافت فیبروزی و انسداد مجدد را تا حدود زیادی کاهش می دهد و در نتیجه جریان نرمال ادرار در مجرای ادراری را کاملاً بازیابی می کند.

علل ایجاد تنگی مجرای ادرار

• شکستگی لگن به دنبال تصادف
• ضربه به زیر بیضه ها حین مشاجره یا بعضی ورزشها مانند ورزش های رزمی و فوتبال و دوچرخه سواری
• عفونت ادراری مکرر
• عفونتهای مقاربتی مکرر
• بیماری های مادرزادی مانند هایپوپادیازیس
• دفع مکرر سنگ کلیه:با هربار دفع سنگ جدار داخلی مجرای ادراری آسیب میبیند و در طولانی مدت باعث بروز تنگی مجرا میشود.
• عملهای جراحی روی مجرا مانند ترمیم هایپوسپادیازیس یا عمل پیوند مجرا
• سابقه عملهای جراحی از طریق مجرا مانند پروستات یا توده مثانه
• سابقه سونداژهای طولانی مدت و سونداژهای نامناسب توسط افراد غیر متخصص

علائم تنگی مجرای ادرار

تنگی مجرای ادرار می تواند علائم متعددی را ایجاد کند که از خفیف تا شدید متغیر است. برخی از علائم تنگی مجرای ادرار عبارتند از:

1. جریان ضعیف ادرار یا کاهش حجم ادرار
2. هوس ناگهانی و مکرر برای ادرار کردن
3. احساس تخلیه ناقص مثانه بعد از ادرار
4. شروع و توقف مکرر جریان ادرار
5. درد یا سوزشادرار
6. ناتوانی در کنترل ادرار (بی اختیاری ادرار)
7. درد در ناحیه لگن یا پایین شکم
8. ترشحات مجرای ادرار
9. تورم آلت تناسلی و درد
10. وجود خون در مایع منی
11. وجود خون در ادرار
12. تیره شدن ادرار
13. ناتوانی در دفع ادرار

عوامل خطر تنگی مجرای ادرار

برخی از مردان در معرض خطر ابتلا به تنگی مجرای ادرار هستند، به ویژه آنهایی که این موارد را دارند:

• وجود یک یا چند بیماری مقاربتی
• اخیراً یک کاتتر (لوله کوچک و انعطاف پذیری که برای تخلیه ادرار از مثانه وارد بدن شده است) قرار داده شده است.
• اورتریت یا التهاب مجرای ادرار (تورم و تحریک در مجرای ادرار) احتمالاً به دلیل عفونت
• بزرگ شدن پروستات

انواع تنگی مجرای ادرار

چهار نوع تنگی مجرای ادرار وجود دارد:

1. ایدیوپاتیک: در این وضعیت علت تنگی ناشناخته است.
2. التهابی: عفونت یا مشکل دیگری باعث التهاب مجرای ادرار می شود.
3. آسیب زا: آسیب دیدگی مجرای ادرار باعث ایجاد انقباض مانند شکستگی لگن می شود.
4. یاتروژنیک: این نوع از تنگی در اثر درمان دارویی با یک بیماری متفاوت ایجاد می شوند.

تشخیص تنگی مجرای ادرار

در ابتدا برای تشخیص بیماری، پزشک سؤالاتی درباره علائم بیمار و پرونده پزشکی فرد مطرح می کند. سپس معاینه فیزیکی بیمار صورت گرفته و در صورت نیاز آزمایشات دیگری به منظور تشخیص علت اصلی تنگی ادرار، محل تنگی مجرا و میزان تنگی مجرا صورت می گیرد. از جمله آزمایشات جانبی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. آنالیز ادرار: در این نوع آزمایش نمونه ادرار جهت بررسی نشانه هایی از عفونت، خون و سرطان، گرفته می شود.
2. آزمایش جریان ادرار: در این آزمایش قدرت و میزان جریان ادرار سنجیده می شود.
3. سونوگرافی مجاری ادرار: میزان باقيمانده ي ادرار در این نوع آزمایش سنجیده می شود.
4. سونوگرافی لگن: بعد از ادرار کردن، سونوگرافی لگن انجام می شود تا حضور ادرار در مثانه بررسی شود.
5. آزمایش MRI
6. آزمایش X-ray
7. سیستوسکوپی

آیا تنگی مجرای ادرار خطرناک است؟

تنگی مجرای ادراری به عنوان مانعی در جلو عملکرد مثانه جهت تخلیه ادراری می باشد و لذا فشار آن به گردن مثانه افتاده و باعث می شود که:

1. ادرار در داخل مثانه باقی بماند.
2. باعث رسوب و سنگ مثانه شود.
3. باعث عفونت های عود کننده و مقاوم به درمان شود.
4. ادرار باقیمانده به کلیه ها پس زده و باعث نارسایی کلیه ها می شود.
5. فرد دچار احتباس ادراری می شود.
6. به علت فشار باعث ضخیم شدن عضلات مثانه و اختلال در پمپاژ مثانه می شود.

بیهوشی عمل برای تنگی مجرای ادرار با لیزر

به منظور بهره گیری از چنین روش درمانی می توان بیمار را بیهوش کرد یا اینکه بیحسی موضعی یا تزریقی بر روی آن انجام داد.

درمان تنگی مجرای ادرار با لیزر

در روش اورتروتومی، سیستوسکوپ مخصوصی که به لیزر یا ابزاری برنده مجهز است را وارد پیش آبراه کرده و تا محل تنگی پیش روی و برشی را در محل تنگی ایجاد می کنند. لازم است باریکه لیزر که طول موجی به اندازه ۸۰۵ نانومتر دارد را توسط فیبر کوارتز به داخل مجرا هدایت کنند. فیبرهایی محکم که به راحتی می توانند وارد مجرای ادرار افراد شوند، از طریق کانال سیستوسکوپ ها وارد بدن فرد می شوند. بهره گیری از این فرآیند کمی دشوارتر و پیچیده است؛ اما می توان از آن انتظار نتیجه ای مطلوب داشت.

مراقبت بعد از لیزر مجرای ادرار

1. مصرف مایعات فراوان نقش مهمی در جلوگیری از انواع عفونت های احتمالی بعد از جراحی تنگی مجرا دارد، بنابراین تا اندازه ای آب و مایعات بنوشید که رنگ ادرار به سمت بی رنگی و محو شدن زردی آن برود.
2. حتماً به زمان مصرف داروهایی که پزشک شما تجویز کرده، دقت لازم داشته باشید و آنتی بیوتیک ها را در ساعت های تعیین شده استفاده کنید.
3. انجام فعالیت های بسیار ساده و حتی یک قدم زدن معمولی تا حد زیادی کمک کننده است. توجه کنید انجام فعالیتهای معمولی، به معنی پرهیز از انجام ورزش سنگین یا بلند کردن اجسامی که وزن زیادی دارند است.
4. سعی کنید با توجه به توصیه های پزشک معالج خود، پاکیزگی منطقه عمل شده را رعایت کنید و اگر قصد استفاده از سوند را دارید، باید سوندها کاملاً استریل باشند.

هزینه عمل تنگی مجرای ادرار با لیزر

هزینه لیزر مجرای ادرار، بسته به محلی که در آن انجام می شود، مطب یا کلینیک پزشک یا در یک مرکز جراحی یا بیمارستان، جایی که هزینه ی امکانات بیمارستانی، بیهوشی و احتمالاً نمونه برداری نیز در هزینه ها گنجانده شده است متفاوت است.

نسخه اصلی مطلب آیا جراحی لیزری تنگی مجرای ادرار روش مناسبی است؟ را در سایت دکتر امیر بهنام فر بخوانید

---