زونا بیماری است که در اثر ویروس به وجود می آید و علائم ظاهری همانند آبله مرغان دارد و خارش های شدیدی ایجاد می کند. تاول های این بیماری در همه جای بدن می تواند ظاهر شود؛ اما بیشتر در تنه و دستان و پاها وجود دارند. زونا توسط ویروس واریسلا زوستر (varicella-zoster) که عامل بیماری آبله مرغان است ایجاد می شود. اگر در کودکی آبله مرغان نگرفته باشید، در بزرگسالی زونا شما را تهدید می کند. اگرچه زونا می تواند در هر نقطه از بدن شما وجود داشته باشد؛ اما بیشتر اوقات به صورت یک نوار تاول زده می شود که به سمت چپ یا راست تنه شما می پیچد. زونا یک بیماری تهدید کننده زندگی نیست؛ اما ممکن است بسیار دردناک باشد. درمان زود هنگام می تواند به کوتاه شدن عفونت زونا کمک کند و احتمال بروز عوارض را کاهش دهد.

دلایل زونا

واریسلا زوستر عامل اصلی آبله مرغان و زونا است. هنگامی که بدن انسان در معرض این ویروس قرار دارد، این ویروس زخم درست می کند و آنها را گسترش می دهد که خارش دار است و آبله مرغان نام دارد. سپس وارد نورون ها می شوند و بعد از چند سال یا حتی چند دهه بعد، ظاهر می شوند. دانشمندان هنوز نمی دانند که آیا دلیل این بیماری واکنشی به خاطر ضعف ایمنی مربوط به عفونت در سن است یا خیر. واریسلا بخشی از یک گروه از باکتری ها به نام هرپس است که شامل هرپس و تب خال تناسلی می باشد بنابراین، به عنوان هرپس زوستر شناخته می شوند؛ اما ویروسی که باعث آبله مرغان و زونا می شود ویروسی نیست که باعث هرپس یا تبخال تناسلی (عفونت مقاربتی) می شود.

علائم زونا

یکی از نشانه های اولیه این بیماری پیدایش لکه های قرمز روی پوست است که پس از گذشت مدتی به دانه هایی قرمز رنگ تبدیل می شوند. تاول های خارش دار حدود یک هفته بعد از لکه های قرمز بروز پیدا می کنند. ظاهر دانه های قرمز ایجاد شده مشابه با لکه ها و زخم های آبله مرغان است. شخص مبتلا احساس خارش پوستی ، سوزش، مورمور شدن، درد در ناحیه خاصی از بدن، خستگی مفرط و تب خواهد داشت. بسیاری از بیماران قبل از بروز علائم این بیماری احساس سردرد نیز دارند. پس از گذشت یک هفته، تاول های ایجاد شده خشک و زرد رنگ خواهند شد و پوست بیمار شروع به ترمیم می کند.

در برخی بیماران علائم زونا، تنها به درد و ضایعات پوستی محدود نمی شود. در این دست مبتلایان ممکن است که علائم دیگری نیز به وجود بیاید که عبارتند از:

• تب و لرز
• سردرد
• خستگی
• سستی در عضلات

افراد مستعد زونا

• افراد مسن، کسانی که ۶۰ سال یا بالاتر دارند.
• مبتلایان به بیماری هایی مانند ایدز و سرطان که موجب تضعیف دستگاه ایمنی بدن می شوند.
• کسانی که در حال شیمی درمانی یا پرتودرمانی هستند.
• مصرف داروهایی که موجب تضعیف دستگاه ایمنی بدن می شوند. استروئیدها یا داروهایی که پس از پیوند عضو برای فرد تجویز می شوند از این دست داروها هستند.

تشخیص زونا

بیشتر موارد ابتلا به زونا با معاینه ی ساده ضایعات پوستی و تاول ها قابل تشخیص است؛ اما در موارد کمی، پزشک ممکن است سابقه ی بیماری را از فرد بپرسد و در موارد نادری، شاید نیاز به آزمایش نمونه ی پوست یا مایع تاول داشته باشد. پزشکان برای نمونه برداری با استفاده از یک گوش پاک کن استریل شده بخش کوچکی از ضایعه ی پوستی یا تاول را برمی دارند. سپس، آزمایش ها می تواند وجود ویروس را در فرد تأیید کند.

زمان مراجعه به پزشک

• درد و بثورات در نزدیکی چشم ایجاد شود. در صورت عدم درمان، این عفونت می تواند منجر به آسیب دائمی چشم شود.
• زمانی که فرد ۶۰ سال به بالا باشد. به این دلیل که سن به طور قابل توجهی عوارض زونا را افزایش می دهد.
• فرد سیستم ایمنی ضعیفی دارد.
• راش ها پخش شده و دردناک هستند.

درمان بیماری زونا

در صورتی که بیماری زونا درمان نشود، ظرف چند هفته به خودی خود برطرف خواهد شد؛ اما پزشکان توصیه می کنند که این بیماری به روش مناسبی درمان شود. بسیاری از افرادی که برای درمان زونا اقدام نمی کنند، به درد، بی حسی، خارش و سوزش شدیدی دچار می شوند که می تواند تا چندین ماه یا چند سال ادامه داشته باشد. بهتر است فوراً نسبت به درمان زونا اقدام کنید. روش های درمان زونا می تواند شامل موارد زیر باشد:

• قرص های مسکن برای کمک به کاهش درد: درد ناشی از زونا می تواند بسیار شدید باشد و مصرف قرص های مسکن برای تسکین آن ضرورت پیدا کند.
• داروهای ضد ویروس: این دارو در زمانی تجویز می شود که پزشک بیماری را ظرف ۷۲ ساعت بعد از ظاهر شدن اولین جوش ها تشخیص دهد. هر چقدر مصرف داروی ضد ویروس زودتر آغاز شود، تأثیر بهتری خواهد داشت. مهم ترین داروهای ضد ویروس شامل فامسیکلوویر، والاسیکلوویر و آسیکلوویر می باشد. این داروها می تواند درد ناشی از بیماری را کاهش دهد و زمان دردناکی تاول ها را کوتاه تر کند.
• مسدود کننده عصب: این داروهای تزریقی که در صورت شدید بودن درد تجویز می شود، شامل یک عامل بی حس کننده و در بعضی از موارد شامل کورتیکواستروئید می باشد.
• کورتیکواستروئیدها: برای برخی از بیماران ممکن است جهت کاهش ورم و درد، قرص های کورتیکواستروئید همراه با داروی ضد ویروس تجویز شود. البته این روش درمانی چندان رایج نیست؛ زیرا می تواند باعث گسترده تر شدن علائم شود.

بیماری زونا واگیردار است؟

تا زمانی که تاول های زونا برطرف نشوند، بیماری مسری است و باید از تماس فیزیکی با کسی که هنوز آبله مرغان یا واکسن آبله مرغان نداشته است، به خصوص با افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، زنان باردار و نوزادان خودداری کرد.

آیا زونا خطرناک است؟

عوارض نادر و جدی زونا عبارتند از:

• درد یا بثوراتی که چشم را درگیر می کند و برای جلوگیری از آسیب دائمی چشم باید سریعاً درمان شود.
• از دست دادن شنوایی یا درد شدید در یک گوش، سرگیجه، یا از بین رفتن حس چشایی که می توانند از نشانه های سندرم رامسی هانت باشند و این بیماری نیز به درمان فوری نیاز دارد.
• عفونت های باکتریایی که در صورت قرمزی، تورم و احساس داغی پوست، ممکن است به آنها مبتلا باشید.
• نورالژی پس از هورمون (PHN): اين شايع ترين عارضه زونا است. PHN با درد و ناراحتی مداوم در ناحیه آسیب دیده از زونا دیده می شود. تصور می شود این عارضه به دلیل آسیب عصب های آسیب دیده رخ می دهد. گاهی اوقات درد می تواند شدید و ناراحت کننده باشد و احتمال بروز نورالژی پس از هورمونی با افزایش سن افزایش می یابد. این درد مزمن پس از تبخال، گاهی منجر به افسردگی و ناتوانی می شود. در افراد 60 سال و بالاتر مبتلا به زونا، نورالژی بعد از هورمونی، تقریباً در 15 تا 25 درصد موارد بروز می کند. این امر به ندرت در افراد زیر 40 سال مشاهده می شود. درمان به موقع با داروهای ضد ویروسی در هنگام شیوع زونا، ممکن است به کاهش میزان بروز نورالژی بعد از هورمون کمک کند.

مراقبت از بیماری زونا

• در صورت داشتن علائم بیماری بلافاصله به پزشک مراجعه نمایید و از مصرف خودسرانه دارو خودداری نمایید. به جز عملکرد طبق دستور پزشک نکات دیگری نیز وجود دارد که با رعایت آنها می توانید از شدت درد و ناراحتی بیماری کاسته و بیشتر آن را کنترل نمایید.
• اولین قدم برای بهبود زودتر بیماری استراحت کافی است. سعی کنید خواب کافی و تغذیه مناسب داشته باشید.
• از دوش و کمپرس آب سرد استفاده کنید. این عمل باعث کاهش درد و التهابات و متعادل شدن دمای بدن شما می شود.
• بهتر است از پوشیدن لباس های تنگ و چسبان و مملو از پلاستیک خودداری کنید و به جای آن از لباس های راحت و خنک استفاده نمایید. کشیدن دستمال پارچه ای خیس بر روی تاول ها باعث تسکین آنها می گردد.
• تا حد امکان از لمس و خاراندن تاول ها و التهابات خود خودداری کنید.
• استفاده از مواد معدنی و غذایی غنی نظیر میوه ها ، ویتامین هایی نظیر ویتامین C و B و مصرف مایعات و انواع آبمیوه های طبیعی تأثیر شگفت انگیزی بر روند بهبود شما دارند.
• ترجیحاً از مصرف آنتی بیوتیک، داروهای بیحسی و مسکن های قوی بدون مشورت با پزشک خودداری نمایید.
• یکی از باورهای غلط بستن و پانسمان جای زخم و تاول ها است. زخم را تمیز و ضدعفونی نگه دارید و تا حد امکان آن را در معرض هوا قرار دهید.

نسخه اصلی مطلب هرآنچه در مورد بیماری زونا باید بدانید را در سایت دکتر هما فاتحی بخوانید.

---