پیسی، برص، لک و پیس یا ویتیلیگو Vitiligo یک اختلال تولید رنگدانه است که در آن ملانوسیت ها (سلولهایی که رنگدانه تولید می کنند) در قسمت هایی از پوست، غشاهای مخاطی و شبکیه تخریب شده اند. در نتیجه لکه های سفید پوست درنواحی مختلف بدن ظاهر می شوند. مویی که در نواحی مبتلا به پیسی رشد می کند معمولاً سفید می شود. ویتیلیگو اغلب پوست را تحت تاثیر قرار می دهد اما انواع ویتیلیگو ممکن است در هر جای از بدن که رنگدانه وجود دارد نیز اتفاق بیفتد.

ویتیلیگو در موی سر می تواند منجر به سفیدی آن گردد. برخی افراد در دهان خود دچار تغییر رنگ می شوند. حتی ویتیلیگو در چشم می تواند منجر به از دست رفتن رنگ آن شود. علّت بیماری پیسی شناخته نشده است، اما پزشکان چندین نظریه متفاوت مطرح کرده اند. یک تئوری این است که افراد پادتنهایی (آنتی بادی هایی) تولید می کنند که ملانوسیت های بدن خودشان را تخریب می کند. تئوری دیگر این است که ملانوسیت ها خود به خود تخریب می شوند. در نهایت بعضی افراد گزارش کرده اند که یک رخداد منفرد از قبیل آفتاب سوختگی یا فشار روحی باعث بروز پیسی شده است ولی مورد اخیر از نظر علمی ثابت نشده است.

انواع بیماری ویتیلیگو

1- ویتیلیگو سگمنتال

در یک بخش از بدن مانند پا، صورت و یا بازوها اتفاق می افتد. نیمی از افراد رنگ موی خود را حتی در نواحی ابرو و مژه از دست می دهند. اغلب در سنین پایین مشخص می شود. ممکن است پیش رونده باشد و یا ممکن است متوقف شود.

2- ویتیلیگو غیر سگمنتال

شایع ترین نوع ویتیلیگو یا پیسی می باشد. اغلب در دو طرف بدن مانند هر دو دست یا هر دو زانوها مشخص می شود. ممکن است در ناحیه انگشتان، مچ، پیرامون چشم ها یا پا اتفاق بیفتد. زیر گروه های ویتیلیگو نشان می دهد ویتیلیگو چه مقدار بر روی بدن پیشرفت کرده است. زیر گروه ها عبارت است از:

• لوکال: یک تا چند نقطه و یا لکه سفید روی پوست ظاهر می شود اما محدود به نواحی اندکی از بدن می باشد.
• ژنرالیزه: اغلب افراد به این زیر گروه دچار می شوند که در آن لکه های پوستی در بدن پراکنده می شوند.
• یونیورسال: نواحی بدون رنگدانه اکثر بحش های بدن را می پوشاند.

چه مناطقی بیشتر درگیر ویتیلیگو میشوند؟

بیماری لک و پیس یا ویتیلیگو می تواند در هرنقطه ای از بدن ایجاد شود ولی نقاطی که بیشترین درگیری را دارند، عبارتند از:

• چشم ها و پلک
• صورت
• گردن
• نوک سینه
• ناف
• اندام تناسلی
• کشاله ران ها
• زیر بغل
• موهای سر، ابرو و مژه در بعضی موارد

این بیماری پوستی به طور میانگین 1 درصد از جمعیت هر جامعه را درگیر می کند و در نژادهای مختلف نیز اتفاق می افتد. این بیماری پوستی مسری به سایر افراد نیست اما می تواند باعث بروز بیماری های خود ایمنی دیگر مانند تیروئید، دیابت، بیماری های غده آدرنال و کچلی منطقه ای شود.

علت بیماری ویتیلیگو

همان طور که می دانید، رنگ چشم، پوست و موی افراد با هم متفاوت است. این تفاوت رنگ به دلیل وجود رنگدانه هایی است که در سلول ملانوسیت (Melanocyte) تولید می شود. در صورتی که ملانوسیت نتواند به اندازه کافی رنگدانه تولید کند یا تعداد ملانوسیت ها به مرور کم شود، پوست روشن تر می شود. معمولاً این تغییر در بدن باعث بروز بیماری ویتیلیگو می شود. این مشکل ناشی از علل مختلفی مانند مشکلات عصبی، استرس، آفتاب سوختگی و … است. به طور کلی 3 عامل مختلف در بروز این مشکل نقش دارند:

1. اختلال عملکرد سلول های عصبی و آسیب به سلول های ملانوسیت
2. واکنش خودایمنی بدن به سلول های رنگدانه (در این مشکل، سیستم ایمنی بدن به اشتباه سلول های رنگدانه را به عنوان بافت خارجی تلقی می کند و آن ها را از بین می برد)
3. خود تخریبی سلول های ملانوسیت

میزان و شدت این بیماری به بدن هر فرد بستگی دارد. معمولاً در افرادی که پوست سفید دارند، این بیماری بیشتر در فصل تابستان اتفاق می افتد. در افراد با پوست تیره هر زمانی ممکن است این بیماری شروع شود. در صورتی که بیماری شدید شود، رنگ کل بدن از بین می رود.در مورد شدت و میزان پیشرفت ویتیلیگو نمی توان پیش بینی دقیقی داشت. از طرفی هر کدام از لک و پیس ها ممکن است چندین رنگ داشته باشند.

علائم ویتیلیگو

علامت اصلی این بیماری ایجاد لکه های سفید روی پوست است. معمولا تغییر رنگ در مناطقی که در معرض آفتاب هستند مانند دست ها، پاها، بازوها، صورت و لب ها بیشتر ایجاد می شود.

• از دست دادن رنگ پوست
• سفید شدن زودرس موهای پوست سر، مژه، ابرو و ریش
• از دست دادن رنگ بافت هایی که داخل دهان و بینی هستند «غشای مخاطی»
• از دست دادن یا تغییر رنگ لایه داخلی چشم «شبکیه»

ویتیلیگو می تواند در هر سنی شروع شود، اما اغلب قبل از سن 20 سالگی ظاهر می شود.پیش بینی پیشرفت بیماری دشوار است. گاهی اوقات بدون درمان خاصی بروز این تکه ها متوقف می شود. در اغلب موارد، از بین رفتن رنگدانه ها شامل بیشتر بخش های پوست می شود. به ندرت نیز رنگ پوست دوباره باز می گردد.
افراد مبتلا به ویتیلیگو ممکن است در معرض خطر بیشتری از عوارض زیر باشند:

• اختلال اجتماعی یا روانی
• آفتاب سوختگی و سرطان پوست
• مشکلات چشم، مانند التهاب عنبیه
• از دست دادن شنوایی

درمان بیماری ویتیلیگو

مبتلایان به ویتیلیگو یا لک و پیس، قبل از درمان، مهم ترین نکته ای که باید به یاد داشته باشند، مراقبت از پوست در برابر آسیب های محیطی است. بیماران مبتلا به ویتیلیگو به حفاظت با ضد آفتاب و پوشش در برابر آفتاب نیاز دارند، زیرا پوست سفید تنها دچار آفتاب سوختگی می شود و تیره نمی شود. پوست نرمال نیز نیاز به حفاظت دارد چون با آفتاب سوختگی پوست طبیعی میزان تضاد بین پوست نرمال و پوست سفید زیاد می شود.

با مراجعه به متخصص پوست یکی از درمان های زیر تجویز خواهد شد:

• کرم موضعی استروئید برای درمان ویتیلیگو
• کرم های موضعی و کورتونی درمان های ضد التهاب قوی هستند که استفاده از آن ها به مدت چند هفته، روند بیماری را متوقف می کند. داروها باید مناسب با مشکل بیمار تجویز شوند.
• درمان ویتیلیگو با مهار کننده های کلسینورین موضعی و پیمکرولیموس و تاکرولیموس
• اشعه ماوراء بنفش و درمان ویتیلیگو

درمان ویتیلیگو با از بین بردن رنگ پوست طبیعی

یکی دیگر از روش های درمان لک و پیس که بیشتر برای افراد دارای پوست تیره مناسب است، استفاده از داروها و درمان هایی است که رنگ پوست طبیعی او را به رنگ بخش هایی درمی آورد که با ویتیلیگو درگیر هستند. این روش برای همیشه رنگ پوست طبیعی را تغییر می دهد و برای بیمارانی مناسب است که دست کم 50 درصد از پوست آن ها درگیری ویتیلیگو شده است.

عمل جراحی

اگر نور درمانی نتواند رنگ پوست را باز گرداند پزشک جراحی را توصیه می کند. هدف از تکنیک های زیر باز گرداندن رنگ پوست است.

پیوند پوست

در این روش، پزشک بخش های بسیار کوچکی از پوست نرمال و رنگی را برداشته و آنها را به مناطقی که رنگدانه خود را از دست داده اند، متصل می کند. در صورتی که بخش های کوچکی از پوست دچار ویتیلیگو شده باشد از این روش استفاده می شود.

القای تاول

در این روش پزشک با دستگاه مکش تاول روی پوست ایجاد کرده و سپس تاول را بر می دارد به این ترتیب مناطق پوست رنگی می شود.
خالکوبی (mikropigmentation): در این تکنیک، پزشک با استفاده از یک ابزار جراحی خاص رنگدانه را روی پوست می کارد. این روش برای افرادی که دارای پوست تیره تر هستند، موثرتر است.

درمان های دیگر

درمان های مورد مطالعه عبارتند از:

• تجویز دارو برای تحریک سلول های تولید کننده رنگ (ملانوسیت ها)

• این روش afamelanotide نامیده می شود و یک درمان بالقوه زیر پوستی برای ترویج رشد ملانوسیت ها می باشد.

• داروی مفید برای کنترل ملانوسیت ها

• پروستاگلاندین E2 به عنوان یک روش برای بازگرداندن رنگ پوست در افراد مبتلا به ویتیلیگو موضعی که بیماریشان گسترش نیافته است، کاربرد دارد. این دارو به صورت ژل روی پوست مالیده می شود

سایر داروها

توفاسینیتیب داروی خوراکی است که معمولا برای درمان آرتریت روماتوئید استفاده می شود. برخی از افراد از این دارو جهت درمان ویتیلیگو استفاده می کنند.

نسخه اصلی مطلب بیماری ویتیلیگو چیست و چگونه درمان می شود؟ را در سایت دکتر جمال الدین حسن زاده بخوانید.

---