توصیه های تغذیه ای برای بیماران مبتلا به پرفشاری خون

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

فشار خون بالا عارضه ای است که خطر بیماری های قلبی را در بزرگسالان بالا می برد. فشار خون نیرویی است که برای تلمبه کردن و به جریان انداختن خون در شریان ها و رساندن آن به بافت های بدن لازم است. به هنگام فعالیت قلب برای تامین نیازهای بدن، فشارخونی که در سرخرگ ها جریان دارد، بالا و پایین می رود. ورزش، هیجان و استرس همگی می توانند سبب افزایش موقتی در فشار خون شوند. هر چه افراد چاق تر می شوند، معمولا" فشار خونشان بالاتر می رود.

افراد سالم در اواسط20 سالگی، فشار خونی حدود80/120 دارند. اغلب هنگامی که فشار خون بالاتر از 90/160 باشد، پزشک درمان را آغاز می کند. تقریبا"15 درصد افراد به طور دائم دچار افزایش فشار خون هستند که به آن فشار خون می گویند. در5 درصد همین افراد، این مشکل به علت شرایطی از قبیل بیماری کلیوی، اختلالات هورمونی و یا بارداری است. در مابقی این افراد، علت واضحی شناخته نشده است. در هفتاد درصد افراد دچار پرفشاری، علت را خانوادگی دانسته اند. چاقی و اضافه وزن مسلما" با فشار خون بالا ارتباط دارد. شیوع این مشکل در افراد جوان دچار اضافه وزن دو برابر و در افراد مسن و چاق 50 درصد بیشتر از افراد دارای وزن طبیعی است. در مردان به ازای هر ده درصد افزایش وزن ، فشار خون6/6 میلی متر بالاتر می رود.

اکثر افراد مبتلابه پرفشاری علایمی ندارند، اما این مشکل می تواند سبب آسیب حاد یا مزمن به بخش های مختلف بدن شود. در مغز، این مشکل به مویرگ های خونی آسیب می رساند، در نتیجه سکته مغزی بروز می کند. در چشم ها پرفشاری سبب آسیب به مویرگ های خونی و بروز اختلال بینایی و در کلیه ها نیز سبب نارسایی کلیه می شود. ممکن است علایمی از قبیل سردرد، دردهای قفسه سینه و تنگی نفس نیز بروز کند. مواردی از پرفشاری که در حد مرزی هستند، اغلب بدون درمان باقی می مانند.

درمان غیر دارویی پرفشاری خون شامل کاهش نمک در رژیم غذایی، ترک سیگار، انجام ورزش منظم و استفاده از روش های شل کردن عضلات است. داروهای ضد فشار خون ممکن است تجویز شود. عموما" اعتقاد پزشکان به این است که افراد دچار پرفشاری، نیاز به کاهش دریافت سدیم دارند. پتاسیم و کلسیم اضافی نیز می تواند به کاهش فشار خون کمک کند. اقلام غذایی حاوی پتاسیم به سه دسته پتاسیم کم، پتاسیم متوسط و پتاسیم بالا تقسیم می شوند. ذرت، بلال، سیب، چای و قهوه دارای مقدار کم پتاسیم هستند. سیب زمینی، بادمجان، چغندر، شلغم، عدس، انجیر، انگور، خرما، ریواس، هلو، گریپ فروت، گیلاس و خرمالو و کشمش دارای مقدار متوسط پتاسیم هستند. اسفناج، جعفری، کلم، کرفس، خیار، گوجه فرنگی، هویج، آلو، انار، آلبالو، پرتقال، خربزه، زردآلو، کیوی، گرمک، نارنگی، هندوانه و موز دارای مقدار بالای پتاسیم هستند.

در مطالعات مقایسه ای میان گیاهخواران با افراد غیر گیاهخوار، مشاهده شده است که متوسط فشار خون گیاهخواران کمتر است. یکی از علل این تفاوت را دریافت بیشتر پتاسیم در گیاهخواران دانسته اند. طبق تعریف موسسه ملی قلب، ریه و خون آمریکا هر چه دریافت سدیم کمتر باشد فشار خون پایین تر می آید. میوه ها و سبزی ها دارای مقدار کمی سدیم هستند و باید به وفور مصرف شوند. گوشت و مرغ طبخ شده بدون نمک برای افراد دچار پرفشاری توصیه می شود. برای معطر کردن گوشت می توان از سبزی های معطر، ادویه ها و میوه ها استفاده کرد، به عنوان مثال برای گوشت گوسفند از مرزنگوش و مریم گلی، برای مرغ از شوید و ترخون و برای جگر از پرتقال می توان استفاده کرد.

ماهی تازه منجمد یا کنسرو شده بدون آب نمک از لحاظ سدیم فقیر هستند. می توان ماهی را با برگ بو، شوید، فلفل قرمز و سیاه، ادویه ها، مرکبات و سایر سبزی ها معطر کرد. سبزی های ریشه ای از قبیل سیب زمینی، همچنین برنج، ماکارونی، رشته ها و حلیم بدون نمک و مواد نشاسته ای، دارای سدیم کم هستند و می توان به عنوان پایه ای برای وعده غذایی از آن ها استفاده کرد. دانه کنجد و سبزی های برگ سبز، منابع کم سدیم و تامین کننده کلسیم هستند.سیر نیز به کاهش فشار خون کمک می کند.مرکبات، توت ها و سبزی های دارای برگ سبز، منابع خوب ویتامینC هستند. دریافت کم این ویتامین با پرفشاری ارتباط دارد. مصرف مکمل ویتامینC در افراد دچار پرفشاری و همچنین افراد سالم سبب کاهش فشار خون می شود

تا حد ممکن از مصرف چربی های جامد خودداری کنید. از چربی یا روغن های حیوانی و روغن های اشباع شده گیاهی(هیدروژنه) کمتر استفاده کنید. هنگام آشپزی از روغن های مایع مانند ذرت، زیتون و آفتابگردان به جای سایر روغن ها استفاده کنید. مصرف چربی زیاد، موجب بروز بیماری هایی مانند تصلب شرایین(سخت شدن رگ ها) و پرفشاری خون می شود.چاقی یکی از عواملی است که موجب افزایش فشار خون می شود. بنابراین کاهش وزن و حفظ وزن طبیعی از ارکان اساسی هر برنامه طراحی شده جهت مقابله با پرفشاری هستند. مواد حاوی کافئین از قبیل قهوه، چای، نوشابه های کولا و شکلات، سبب افزایش فشار خون می شوند و باید در حد اعتدال مصرف شوند.

از سوسیس، کالباس، کنسرو گوشت، برگرها و سایر فراورده های گوشتی به علت دارا بودن مقادیر بالای سدیم باید پرهیز کرد. سبزی های کنسرو شده در آب نمک، زیتون، چیپس و سایر تنقلات شور نیز نباید مصرف شود. مصرف الکل با فشار خون بالا ارتباط داشته و می تواند سبب تشدید بیماری شود.برای کاهش فشار خون ، پیاده روی سریع به مدت 30 تا 45 دقیقه، سه تا پنج بار در هفته توصیه می شود. مصرف سیگار سبب تشدید پرفشاری می شود. نیکوتین موجود در سیگار، فشار خون را افزایش می دهد، رگ های خونی را تنگ می کند، بر مقدار منواکسید کربن می افزاید و در نتیجه موجب کاهش میزان اکسیژن رسانی به عضله قلب می شود. نتایج تحقیقات نشان می دهد که در افراد سیگاری سرخرگ ها 50 درصد سریع تر از افرادی که اصلا" سیگار نمی کشند، سفت می شوند. افرادی که فشار خون بالا دارند نباید دچار هیجان های شدید و فشارهای روحی وعصبی شوند.