درد های ناحیه صورت و مفصل فک ـ قسمت اول

دکتر محمدحسن سمندری [ متخصص جراحی فک و صورت و زیبائی ]آدرس وب سایت : www.drsamandari.ir
آدرس مطب : اصفهان خیابان فیض خیابان رحیم ارباب جنب مرکز درمانی روزبه ساختمان آریا طبقه اول تلفن مطب : 36642982 - 031

یکی از مشکلات شایع انسانها دردهای مفاصل میباشد که ناحیه فک نیز درد مفصل فک که نام آن مفصل گیجگاهی ـ فکی است . بسیار شایع میباشد .این مفصل که در جلوی سوراخ گوش در دوطرف صورت قرار دارد اجازه حرکت به فک پایین میدهد که بر اساس آن میتوانیم فک خود را حرکت دهیم و کارهایی مانند حرف زدن ، غذا خوردن و باز و بسته شدن دهان را انجام دهیم .

این مفصل مانند تمام مفاصل از دو قسمت تشکیل شده است :
قسمت اول سر مفصل که به پایین فک متصل است و کُندیل فک نامیده میشود و قسمت دوم کاسه مفصل که به جمجه متصل است و حفره مفصلی نامیده میشود . قسمت سومی هم در مفصل فک وجود دارد که تنها در مفاصلی که باید فشار زیادی تحمل کننده دیده میشود که به آن دیسک مفصل گفته میشود . این دیسک مفصل در ستون فقرات و زانو که فشار زیادی را تحمل میکنند نیز وجود دارد و به دلیل جنس نرم و انعطاف پذیر آن نقش ضربه گیر را دارد و از ایجاد فشار روی سطح مفصل جلوگیری میکند ، به عضلاتی هم که دهان و فک را حرکت میدهند عضلات جونده گفته میشود که به دو نوع عضلات جونده اصلی و فرعی تقسیم بندی میشوند .

اطراف مفصل فک را پوششی فرا گرفته است که به نام کپسول مفصل خوانده میشود و وظیفه آن کنار هم نگه داشتن سه عضو مفصل (کندیل ، دیسک مفصل و حفره مفصلی ) و ترشح مایع روان کننده داخل مفصل میباشد . همچنین سه عدد تاندول یا رباط مسئول محدود کردن حرکات مفصل می باشند تا دچار در رفتگی شود .در حالت عادی حرکت مفصل فک موقع باز و بسته شدن در جلوی سوراخ گوش احساس میشود که به صورت برجسته شدن آن ناحیه قابل دیدن است . مشکلات و درد های مفصل فک موقعی ایجاد میوشد که میزان حرکات فک یا فشارهای وارد بر فک از میزان تحمل مفصل بیشتر شود که به چند صورت است :

1. کم شدن تحمل مفصل فک یا ضعیف بودن مفصل :
در این حالت مفصل فک بدلیل بیماری مفصل یا حتی به دلایل نامعلوم ضعیف تر از حالت عادی میشود و فشارهای معمولی (مانند غذا خوردن ، خمیازه کشیدن و صحبت کردن ) باعث ایجاد درد در مفصل میشود .
2. وارد شدن فشار بیش از حد طبیعی به مفصل فک :
در این حالت فشارهایی به فک وارد میشود که بیش از حد طبیعی است که علاوه بر ایجاد درد ممکن است باعث صدمه به مفصل نیز بشود . مانند : تصادف و ضربه به فک ، باز شدن بیش از حد طبیعی مانند خمیازه شدید ، عادت به خوردن غذاهای خیلی سفت یا گاز زدن چیزهای خیلی سفت ، باز ماندن دهان به مدت طولانی (مانند کارهای دندانپزشکی)

3. مشکلات دندان ها :
اگر بیمار به دلیل درد یا کشیدن دندانها به مدت طولانی از یک طرف دهان برای جویدن غذا استفاده کند این مسئله باعث بهم خوردن تعادل فشارها روی فک میشود . به زبان دیگر ، فک مانند ترازو یا الاکلنگ باید در دو طرف آن فشارها به حالت تعادل باشند . وقتی شخصی فقط با یک طرف دهان غذا بخورد مانند آن است که فقط در یک طرف ترازو وزنه گذاشته شود که تعادل فشارها بهم میخورد و باعث آسیب رسیدن به فک میشود . همچنین از دست رفتن دندانها بصورت یکی در میان یا پر کردگی نامناسب دندانها باعث فشار غیر عادی روی مفصل و ایجاد درد میشود .

4. ناهنجاریهای فکی :
افرادی که دچار اشکال در رشد فک هستند که بهم رسیدن دندانها رابطه دو فک با هم طبیعی نیست خصوصاً در افرادی که فک پایین عقب است و کم رشد کرده فشار روی مفصل فک بیش از حد طبیعی میشود و دچار درد مفصل فکی میشوند .
5. کسانی که دندانهای آسیا را کشیده اند :
کسانی که دندانها را کشیده اند و فقط دندانهای جلو را دارند و یا از دندان مصنوعی متحرک استفاده میکنند اگر اندازه دندانهای مصنوعی مناسب نباشد (کوتاه تر از حد لازم باشد یا لق بزند ) نیز باعث فشار روی فک و دردهای فکی میشود .

6. آخرین نکته و شاید مهمترین :
آخرین نکته و شاید مهمترین نکته در افرادی است که دچار استرس زیاد و ضعف اعصاب هستند در این افراد اولاً چون در افراد عصبی تحمل به درد کاهش پیدا میکند و دوم به دلیل اینکه این افراد در موقع استرس یا عصبانیت کارهایی میکنند که روی فک فشار زیادی وارد میکند (مانند فریاد زدن ، ساییدن دندانها روی یکدیگر ، فشار دادن دندانها روی هم ، تند غذا خوردن ) باعث ایجاد درد فک میشوند که معمولاً تا زمانی که مشکل استرس و عصبی بودن آنها برطرف نشود هیچ درمانی برای آنها اثر نمیکند .