خطر سرطان را در خود کاهش دهید

دکتر نرگس علیان [ متخصص زنان و زایمان ]آدرس وب سایت : www.dralian.ir
آدرس مطب : اصفهان خیابان توحید چهاراه شریعتی مجتمع ماکان ۳ طبقه اول واحد ۱ تلفن مطب : 36242752 - 031

شما می توانید با داشتن یک روش زندگی سالم و توجه به حالات و ظاهر بدنتان. و با انجام چکاپهای منظم خطر ایجاد سرطان را کاهش دهید.تستهایی وجود دارد که با انجام آنها می توانید سرطان را در مراحل زودرس بشناسید وقتی که آسانتر درمان می شود.

پدر این قسمت مسایل زیر را توضیح می دهیم :
1- انواع سرطانهای شایع در زنان
2- خطرها و نشانه های اخطار
3- تستهای اسکرین یا بیماریابی
4- گامهایی که می توانید برای کاهش خطر در خود بردارید.

سرطان چیست ؟
سلولهای سالم برای ساختن بافتهای بدن رشد کرده و تقسیم می شوند و بر اساس قوانین منظم جایگزین می شوند. گاهی سلولهای پیر از بین نمی روند یا ممکن است آسیب ببینند . بطور نرمال بدن این سلولها را ترمیم یا تخریب می کنند اما بندرت این سلولها ممکن است که بطور خارج از کنترل رشد کنند که در این موارد تومور ایجاد شود. تومورها می تواند خوش خیم (غیر سرطانی) یا بدخیم (سرطانی) باشند. تومور خوش خیم به جاهای دیگر منتشر نمی شود و معمولا مضر نیستند فقط می تواند روی یک ارگان نزدیک ایجاد فشار کند که اغلب می تواند با جراحی خارج شود. تومورهای بدخیم می تواند به بافتها و ارگانها تهاجم یافته یا آنها را تخریب کند. سلولهای سرطانی همچنینی می توانند به جاهای دیگر منتشر شده و تشکیل تومور جدید کند. خطر ایجاد سرطان می تواند از طریق ژن به فرد ارث برسد.در بعضی موارد سرطان می تواند با تماس یک ماده مضر مثل ویروس مواد شیمیایی یا اشعه ایجاد شود. گاهی بیش از یک علت وجود دارد .

انواع شایع سرطان در زنان :
ریه ، پستان ، روده بزرگ و رکتوم(راست روده) پوست تخمدان ، رحم ، دهانه رحم (سرویکس) ولو و واژن (ناحیه تناسلی خارجی)
همه سرطانها در مراحل اولیه آسانتر درمان می شوند یعنی وقتی هنوز منتشر نشده به نواحی دیگر بدن . بسیاری از آنها علایم هشدار دارند.اگر شخصی هر یک از این علایم هشدار را دارد باید به پزشک مراجعه کند. تستهای بیماریابی برای سرطان باید باید قسمتی از برنامه مراقبت روتین باشد چون به یافتن تغییرات در بدن کمک می کند که می تواند از نشانه های زودرس سرطان بوده یا به سرطان منجر شود.

نشانه های اصلی در بدن که ممکن است نشانه ای از سرطان باشد :
1. تغییر در عادات روده یا مثانه
2. زخمی که ترمیم و درمان نمی شود
3 خونریزی یا ترشح نا معمول مسیر تناسلی
4. احساس وجود توده یا افزایش ضخامت در قسمتی از پستان یا نواحی دیگر بدن
5. عدم هضم غذا یا اشکال در بلع
6. تغییر در زگیل یا خال
7. سرفه آزار دهنده یا خشونت صدا هیچ یک از این نشانه ها نشانه قطعی سرطان نیست اما هشدار میدهد که اشکالی وجود دارد و باید به پزشک مراجعه کرد .

درد بندرت نشانه اولیه و زودرس سرطان است . بررسی زودرس باعث درمان موفق می شود چه سرطان باشد یا بیماری دیگر. سرطان ریه سرطان ریه اولین علت مرگ ناشی از سرطان در زنان و مردان است.بیشترین علت آن کشیدن سیگار است که در زنان سیگاری 12 برابر مردان اتفاق می افتد .حتی در افرادی که در معرض دود سیگار هستند خطر آن افزایش دارد .

نشانه هشدار آن اغلب تا زمان گسترش سرطان آشکار نمی شود و شامل :
سرفه طولانی مدت خلط با رگه خونی درد سینه حملات تکراری عفونت ریه یا برونشیت خشونت صدا کاهش وزن کاهش اشتها کوتاهی نفس تب ویز در صدای تنفس بهترین روش برای محافظت در برابر سرطان ریه سیگار نکشیدن است پس آن را متوقف کنید . با قطع آن خطر کاهش می یابد.

سرطان پستان
سرطان پستان دومین علت مرگ ناشی از سرطان در زنان است. یک نفر از هر 8 زن در طول زندگی اش مبتلا به سرطان پستان می شود.
فاکتورهای خطر آن شامل :
- افزایش سن سابقه فامیلی سرطان پستان مخصوصا در مادر یا خواهر ژن ارثی BRCA 1 یا BRCA2
- هورمون درمانی در تماس بودن اشعه(برای درمان سرطانهای دیگر) سابقه قبلی سرطان پستان
- اولین بارداری در سن بالا
- دوران تولید مثلی طولانی
- خوردن غذای چرب و الکل
شیردهی ورزش حفظ وزن مناسب ممکن است به کاهش خطر سرطان پستان کمک کند . اگر سرطان پستان زود کشف شود درمان نتایج بهتری خواهد داشت .مطالب بیشتر در مورد معاینه پستان و تستهای بیماریابی آن در قسمت نحوه انجام خودآزمایی پستان توضیح داده شده است. سرطان روده بزرگ و رکتوم این سرطان سومین علت مرگ ناشی از سرطان در زنان است.در بسیاری از موارد طی زمان به کندی رشد می کند.این نوع از سرطان اغلب با یک پولیپ در روده بزرگ یا رکتوم شروع می شود.

شما در ریسک بالایی از این نوع سرطان هستید اگر :
1. یکی از نزدیکان بالای 60 سال شما(مادر پدر خواهر یا برادر) یا دو نفر از بستگان نزدیک در هر سنی مبتلا به سرطان روده بزرگ یا انواع خاص پولیپ آن باشند. 2. یک سابقه شخصی از سرطان روده بزرگ یا پولیپ آن داشته باشید.
3. بیماری روده بزرگ مانند کولیت اولسره یا بیماری التهابی روده بزرگ یا بیماری کرون داشته باشید.
4 سابقه فامیلی ازسرطان روده بزرگ پولیپوز فامیلیال یا ارثی داشته باشید. معمولا در مراحل اولیه سرطان روده بزرگ هیچ نشانه ای وجود ندارد.

در مراحل پیشرفته تر نشانه ها و علایم شامل :
تغییر در عادات روده ای خونریزی از رکتوم خون در مدفوع یا مدفوع تیره رنگ مدفوع باریکتر از معمول احساس ناراحتی در شکم ( نفخ پیچش یا درد متناوب )
- احساس حرکت در روده و بعد از دفع نیز از بین نمی رود کاهش اشتها احساس ضعف و خستگی داشتن هر یک از این نشانه ها به معنی داشتن سرطان نیست بلکه شاید ناشی از مشکلات کمتر شدید دیگر داشته باشد.

تست بیماریابی می تواند به تشخیص سرطان روده بزرگ در مراحل اولیه کمک کند :
کولونوسکوپی تست خون مخفی در مدفوع سیگموئیدوسکوپی تست باریوم انما توموگرافی کامپیوتری تست DNA مدفوع بیشتر خانمها بطور منظم در سن 50 سالگی این تستها راشروع می کنند. سرطان پوست شایعترین سرطان در کل دنیا است. در سن بالای 65 میزان آن افزایش می یابد. بسیاری از افراد برای جلوگیری از آن گامهای مختلفی را انجام می دهند. پوست روشن بیشتر احتمال ابتلا به این سرطان را دارد اما در پوست تیره نیز احتمال وجود دارد .تماس زیاد به اشعه ماورای بنفش (نور خورشید و نور برنزه کننده ) خطر را افزایش می دهد. داشتن سابقه فامیلی نیز ریسک آن را افزایش می دهد.

سه نوع سرطان پوست وجود دارد :
1. سرطان سلول بازال و سلول سنگفرشی برامدگی مثل مروارید و رنگ پریده یا مثل واکس قرمز پوسته دار اغلب با خروج توده بهبود می یابد.
2. ملانوم بصورت افزایش رشد کوچک شروع شده و بتدریج بزرگتر می شود و رنگش تغییر می کند و تیره تر می شود.آنها توده نامنظم هستند و به آسانی خونریزی می کنند. ملانوم اولین علت مرگ ناشی از سرطان پوست می باشد.اگر در خانواده شما سابقه ملانوم باشد یا تعداد زیادی خال بزرگ با شکل غیر معمول داشته باشید خطر آن در شما افزایش می یابد.

نشانه های هشدار در انواع سرطان پوست :
تغییر در سایز خال پوسته ریزی و خونریزی خال تغییر در رنگ خال یانقاط دیگر پوست خارش و درد در یک برجستگی یا خال زخمی که بهبود نمی یابد. معاینات دوره ای بهترین روش برای تشخیص زودرس سرطان پوست است . دقت کنید که به همه نفاط بدن نگاه کنید. سرطان پوست می تواند در نقاط دیگر هم که در تماس نور خورشید نیست اتفاق بیافتد. برای کمک به جلوگیری از سرطان پوست :
1 - بین ساعت 10 صبح تا 4 عصر در نور آفتاب نباشید.
2 - در بیرون از منزل از کرم ضد آفتاب استفاده کنیدحتی اگر آفتابی نباشد.
3 - برای جلوگیری از نور ماورای بنفش از عینک آفتابی و پوشش مناسب استفاده کنید بطوریکه صورت گردن و گوشها در معرض نور آفتاب نباشد.
4 - از نور برنزه کننده یا نور خورشیدی استفاده نکنید. انتخاب و استفاده از کرم ضد آفتاب کرم ضد آفتاب جلوی اشعه مضر خورشید را می گیرد.بهتر است از کرمهای با SPF در حد 15 یا بالاتر استفاده کنید. آن را روی نواحی در تماس با نور خورشید 30 دقیقه قبل از خروج از منزل استفاده کنید و هر دو ساعت یا بعد از شنا و بعد از تعریق شدید یا خشک کردن با حوله مجدد مصرف کنید. از کرم ضد افتاب برای بچه های 6 ماه و جوانتر استفاده نکنید سرطان تخمدان خطر سرطان تخمدان کم است اما با سن افزایش می یابد.این بیماری بیشتر از سرطانهای دیگر سیستم تولید مثلی باعث مرگ می شود.فاکتورهایی که خطر سرطان تخمدان را افزایش می دهد شامل: نازایی غذای پرچرب سابقه شخصی سرطان پستان یا روده بزرگ اندومتریوز افزایش سن (زنان بالای 60 سال خطر بیشتری دارند) ژنهای غیر طبیعی( BRCA 1یا BRCA 2 ) خانمهایی که قرص ضد بارداری مصرف کرده اند حداقل یک فرزند دارند یا شیردهی داشته اند کمترین خطر را دارند. کشف سرطان تخمدان مشکل است تا اینکه به مراحل پیشرفته برسد.هیچ تست تشخیصی خوبی برای بیماریابی وجود ندارد.ممکن است پزشک طی معاینات سالیانه لگنی متوجه کیست در یک یا هر دو تخمدان شود که باید بررسی لازم انجام شود گرچه احتمال کمی وجود دارد که سرطانی باشد.تدادی از نشانه های هشدار سرطان تخمدان شامل: احساس ناراحتی در ناحیه لگن سوئ هاضمه گاز یا نفخ که قابل توجیه نیست خونریزی نامنظم رحمی تورم شکم سرطان رحم خطر سرطان پوشش رحمی بعد از 55 سال افزایش می یابد و اغلب در زنان بین 60 و 75 سال اتفاق می افتد.اما در زنان جوانتر از 40 سال نادر است. زنانی که قرص ضد بارداری مصرف کرده اند ریسک کمتری دارند. فاکتورهایی که خطر این نوع از سرطان را افزایش می دهد شامل: اسفاده تنها از استروژن برای هورمون درمانی بچه دار نشدن یائسگی بعد از 52 سال چاقی و وضعیتهای مربوطه مثل فشار خون بالا دیابت یا وضعیتهای دیگر مثل بیماری تیروئید یا بیماری کیسه صفرا استفاده از تاموکسیفن داشتن هیپرپلازی( افزایش رشد ) در پوشش رحمی داشتن سرطانهای ارثی دیگر مثل انواع خاص سرطان رود بزرگ زنانی که تخمک گذاری ندارند اغلب عادات ماهیانه نامنظم یا قطع قاعدگی دارند که این مسئله خطر سرطان رحم را افزایش می دهد.

تعدادی از نشانه های هشدار سرطان رحم :
1 خونریزی بعد از یائسگی
2 خونریزی نامنظم یا ترشح خونی بین پریودها
3 داشتن خونریزی طولانی و شدید طی پریود در صورت داشتن هر یک از نشانه ها نیاز به یکی از این تستها است :
1 نمونه گیری از پوشش رحمی
2 سونوگرافی برای بررسی و اندازه گیری ضخامت پوشش رحم .
3 کورتاژ تشخیصی از رحم
4 هیستروسکوپی برای مشاهده داخل رحم سرطان دهانه رحم این نوع سرطان زمانی شایعترین علت مرگ ناشی از سرطان در بین زنان بود. امروزه میزان مرگ آن کمتراست که بطور عمده بخاطر تست پاپ اسمیر است. چون این تست می تواند بطور زودرس مشکلات را پیدا کند قبل از اینکه منجر به سرطان شود.

یک خانم در افزایش ریسک سرطان دهانه رحم است وقتی که :
1 عفونت ویروس HPV داشته باشد.
2 عفونت ویروس ایدز داشته باشد.
3 سیستم ایمنی ضعیف داشته باشد.
4 در زمان بارداری مادرش در معرض داروی DES قرار گرفته باشد. شاید هیچ هشداری برای مراحل زودرس سرطان دهانه رحم وجود نداشته باشد.

نشانه های مراحل پیشرفته آن شامل :
ترشح غیر معمول از واژن خونریزی غیر طبیعی خونریزی بعد از مقاربت در حال حاضر دو واکسن تایید شده برای محافظت از تعدادی از ویروسهای HPV موجود است.هر دو واکسن در سه دوز داده شده و برای همه دختران و زنان بین 9 تا 26 توصیه می شود.اما این واکسن در برابر همه انواع HPV محافظت ایجاد نمی کند پس خانمهای واکسینه باید تست پاپ اسمیر منظم را انجام دهند. سرطان ناحیه تناسلی خارجی(ولو و واژن) سرطان این نواحی نادر هستند و در هر سنی می تواند اتفاق بیافتد اما اغلب در خانمهای بالای 60 سال ایجاد می شود. فاکتور خطر شامل سیگار و عفونتهای خاص ناحیه مثل . HPV است .

بعضی از نسانه های هشدار شامل :
یک زخم یا برامدگی که از بین نمی رود خارش خونریزی غیر طبیعی در ناحیه پوست ولو می تواند سرطان پوست ایجاد شود.یک خالی که از نظر اندازه یا رنگ یا میزان برجستگی تغییر کند یا زخمی که خوب نشود باید توسط پزشک بررسی شود. اغلب یک بیوپسی (نمونه گیری) برای یافتن علت مشکل انجام می شود. و اگر زودرس یافته شود سرطان می تواند بطور موفقی درمان شود. نکات مهم برای کاهش خطر سرطان بسیاری از سرطانها وابسته به روش زندگی شما هستند که با تغییر در آن می توانید بهبودی در سلامتی خود ایجاد کنید .

تغییرات در روش زندگی برای کاهش خطر سرطان :
- سیگار نکشید
- مصرف مواد چرب را کاهش دهید( مخصوصا چربی اشباع شده و چربی ترانس )
- غذای حاوی فیبر زیاد بخورید
- چکاب سلامتی منظم انجام دهید
- هر روز به مدت 30 دقیقه ورزش کنید
- مدت حضور در آفتاب را محدود کنید و از ضد افتاب و عینک افتابی استفاده کنید
- به تغییرات در بدن خود توجه کنید
- تعداد شریک جنسی خود را محدود کنید
- تستها و ازمایشات توصیه شده را انجام دهید
- الکل مصرف نکنید.

در پایان ....... یک روش زندگی سالم تستهای اسکرین و چکاپهای منظم می تواند به کاهش خطر سرطان کمک کند.بسیاری از انواع سرطان می تواند معالجه شود اگر زود درمان شود. آگاه بودن از انواع سرطان و چگونگی جلوگیری از آنها یا کشف زودرس آنها می تواند از سلامتی شما محافظت کند. بیماریابی روتین سرطان یک تست بیماریابی به دنبال نشانه هایی می گردد که در افراد علامتی ایجاد نکرده است.برای انواعی از سرطان کمک به یافتن نشانه های زودرس می کند تا زودتر درمان شود.معاینات فیزیکی همچنین به عنئان یک متد مفید بیماریابی بکار می رود . بر اساس داشتن فاکتورهای خطر ممکن است معاینات یا تستهای اضافه ترو با فواصل کوتاهتری درخواست شود